وقت نیوز - در محلههای تبریز که قدم میزنید نام کوچههای سیاست برایتان آشناست، نامهایی که در برههای از زمان کتابهای درسیامان را زینت داده بودند و حالا نام آنها در خانههایی که روزی در آن زیستهاند برای همیشه زنده و جاوید است.
به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، تبریز شهر نامها، یادها و خاطرههاست، در کوچه پس کوچههای آن که قدم میزنید صدای مردان تاریخ و سیاست در گوشت زمزمهای آشناست.
مردانی در این کوچهها قدم میزدند که اکنون فقط نام و یادی از آنان به یادگار مانده است.در محلههای تبریز که قدم میزنید نام کوچههای سیاست برایتان آشناست، نامهایی که در برههای از زمان کتابهای درسیامان را زینت داده بودند و حالا نام آنها در خانههایی که روزی در آن زیستهاند، برای همیشه زنده و جاوید است.
یکی از آن محلات تبریز که مردان بزرگی را پرورش داده است، محله ششگلان است، محلهای که یادآور شخصیتهای بزرگی همچون میرزا حسن خان لشگر یکی از مردان روشنفکر عهد ناصری که اولین کتابخانه عمومی ایران را در سال ۱۳۱۲ در تبریز بنا نهاد.
شاهزاده امانالله میرزا ملقب به ضیاالدوله یکی از خوشنامترین شاهزادگان قاجاربود، امیرنظام گروسی یکی از نامداران محله ششگلان و یکی از رجال برجسته ایران در دوران قاجاربود و زمانی که سفیر ایران در فرانسه بود دستگاه ضرب سکه را به ایران آورد.
در محله ششگلان میتوانید سراغ گوهر چرخ ادب یعنی پروین را از ساکنان آن سراغ بگیرید و بشنوید که پروین اعتصامی در این محله چشم به جهان گشود و حالا خانه پروین اعتصامی به بنیادفرهنگ،هنر و ادب آذربایجان تبدیل شده است.
نمیتوان در محله ششگلان قدم زد ولی آثار فاخر حسن رشدیه را نادیده گرفت او که اولین مدرسه به سبک جدید را در این محله بنا نهاد و پدر آموزش و پرورش نوین در ایران بود.
عمارت امیرنظام گروسی، موزه قاجار
حالا که دفتر بزرگان و نامداران این محله را ورق زدید بهتر است مهمانخانه یکی از همین بزرگان شوید و از دیدن عمارتی که چشمنوازی و خاطره آن تا سالها از مقابل دیدگانتان محو نمیشود، لذت ببرید. این عمارت همان عمارت امیرنظام گروسی است که به موزه قاجار شهرت یافته است.
در محله ششگلان که قدم میزنید نیازی نیست از کسی آدرس موزه قاجار را بپرسید، بلکه تابلوهای مختلفی در تقاطعها و خیابان شما را مستقیم به این سمت هدایت میکند.
محوطه ورودی عمارت امیرنظام گروسی نسبت به دو سال گذشته تفاوتهای بسیاری کرده است چرا که به مناسبت رویداد فرهنگی تبریز۲۰۱۸ شهرداری تبربز بعد از خرید و تملک ساختمان و مدرسه مجاور این عمارت محوطه این آن را به یک چشمانداز زیبا تبدیل کرده است.
قبل از اینکه داخل شوید به اندازه کافی از زیبایی بیرونی این عمارت لذت ببرید.عمارت موزه قاجار در دو طبقه احداث شده و دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد.
از نمای بیرونی که نگاه میکنید از دو طرف نما پلههای دو طرفه شما را به داخل راهنمایی میکنند، به طبقه بالا که وارد شوید پنجرههای ارسی مشبک که دارای شیشههای رنگی هستند، جلب توجه میکند.
تمام ساختمان پر از آینهکاریهایی است که آدم دلش میخواهد یک دل سیر فقط به آینهکاریها نگاه کند و گچبریهای شاهانه در ایوانهای سراسری با سرستونهای زیبا که ۱۶ ستون این عمارت را سرپا نگه داشته است، حکایت از دمیدن روح معمارانی است که خاک را به هنر کیمیا کردهاند.
طبقه دوم این عمارت دارای تالارهای متعددی است و راهنمایان گردشگری نیز اطلاعات خوبی در این زمینه ارائه میدهند.
از در اصلی که وارد میشوید، در سمت راست تالار سکه، آبگینه و چینی را میتوانید تماشا کنید.تالار خاتم و فلزات گرانبها و سنگهای منحصر بهفرد در بخش دیگری از تالار منتظر گردشگران هستند تا از این همه زیبایی به وجد بیایند.
تالارهای موزه قاجار تودرتو هستند و بدون اینکه دری وسط آنها باشد به راحتی میتوانید وارد تالار بعدی شوید، از شنیدن نام تالار فرامین متعجب نشوید این تالار ویژه رجال و شخصیتهای مهم و سیاستمداران وقت بود و امیرنظام گروسی دستورات و فرامین صادر شده به رجال و شخصیتهای مهم سیاسی را در آن نگهداری میکرد.
در تالار فرامین، فرمانهایی با مهر مطفرالدین شاه نیز دیده میشود، اصل فرامین دولتی، دستورات اخذ مالیات نیز وجود دارد.
بعد از تالار فرامین میتوانید وارد تالار بافته شوید، در اینجا لباس سردار عشایر محمدحسین خان حاج علیلو، پارچههای مخمل با نقشهای اسلیمی به طور زیبایی چیده شده است که به گفته کارشناس موزه این لباسها مخصوص زنان و دختران اعیان و شاهزاده بود.
پارچههای زربافت روی اطلسی و کت و دامنهای زنانه نقرهدوزی شده زنان شاهانه است.بخشی از تالار بافته با فرش، کلیم و جاجیم به شکل سنتی تزئین شده است.
در تالار چینی که یکی از تالاهاری باشکوه این عمارت با گچبری و آینهکاریهای دوران قاجار است، شعمدانهای بلورین، ظروف شیشهای، ظروف چینی مربوط به عهد قاجار چشم گردشگران را به خود جلب میکند.
تا چشم میگردانید، میبینید که در تالار موسیقی هستید، نوای خوش موسیقی سنتی آذری در این تالار به گوش میرسد.
قدم زدن در تالار موسیقی در لابهلای گرامافونهای قدیمی، سازها و تارها، تندیس استاد ابوالحسن صبا و تندیس استاد ابوالحسن خان اقبال آذر انسان را فارغ از تمام خستگیها و روزمرگیهایش به آرامش میرساند.
در یکی دیگر از تالارها همه چیز بوی خاتمکاری میدهد، میز و صندلیهای خاتمکاری شده، گلدانهای بلورین، انواع جعبه جواهرات که خاتمکاریهای نقش بسته بر روی ان اوج هنر خاتمکاری را نشان میدهد و در کنار آن انواع سرویسهای بلورین و شیشهای نیز جذابیت خاصی دارند.
در تالار معماری نیز تندیسهای عباس میرزا نایبالسلطنه، امیرکبیر، قایم مقام فراهانی،امیرنظام گروسی و میرزا محمدخان امیر نظام زنگنه به روی شما لبخند میزنند.
وقتی از تماشای طبقه بالا حسابی لذت بردید میتوانید در زیرزمین خنک آن که حوضخانه بزرگی نیز دارد با خنکای آن کمی استراحت کرده و با آرامش از آجرکاری، نماکاری و گچبریهای شاهانه سقف آن لذت ببرید.
موزه مشروطه
یکی دیگر از محلههای تبریز که تاریخ تبریز را در آنجا تحریر میکردند، محله راسته کوچه است، محلهای که سرداران مشروطه سر دادند ولی شهر و کشور به بیگانه ندادند.
محلهای که بوی تاریخ تبریز در جای جای آن پیچیده است و یکی از رهبران مشروطهخواه هدایت قیام مردمی مشروطه را در همین خانه برعهده داشت.
این خانه متعلق به حاج مهدی کوزهکنانی است که اسرار سر به مهر زیادی در دل خود دارد. زمانی که در سال ۱۲۸۷ مجلس ملی به توپ بسته شد، این خانه به مرکز تجمع جمعی از مشروطهخواهان آذربایجان تبدیل شد و صدای مشروطیت تبریز از این خانه به بیرون رسید.
خانهای که روزی به محل فرماندهی و تشکیل جلسات مشروطهخواهان تبدیل شده بود، حالا پابرجاست و پس از ۱۱۰سال همچنان پرصلابت چشم به راه گردشگران است تا تاریخ تبریز را در این خانه ورق بزنند.
برای تماشای خانه مشروطهخواهان تبریز که از سال ۷۵ به موزه مشروطه تبدیل شده است، اول باید خود را به میدان نماز و سپس به محله راستهکوچه برسانید.
بخشی از میدان نماز پایانه اتوبوسرانی است، از هر نقطه شهر که بخواهید با اتوبوس به این خانه موزه بروید، به راحتی میتوانید خود را به محله راستهکوچه و موزه مشروطه برسانید.
مقابل موزه که ایستادهاید، سر در موزه با خط زیبایی به نام موزه مشروطه به شما خوشآمد میگوید.ابتدا وارد حیاط میشوید. در حیاط توپهای مبارزان مشروطه در دو طرف حیاط جلوه زیبایی دارند.
درهای ورودی این خانه منبتکاری شده، با پنجرههای ارسی زیبا و مشبک آن خانههای عهد قاجاری را برایتان تداعی میکند.
ابتدا بعد از طی چند پله به طبقه بالا وارد میشوید، هر کجا را که چشم میگردانید تاریخ است و تاریخ، میتوانید از همان ورودی لوازم شخصی سران مشروطه اعم از لباسها، پوتین،کلاه، تفنگها و اسلحههای کمری آنها را ببینید.
مهمترین سرداران مشروطه تبریز و آذربایجان حاج مهدی کوزهکنانی، ثقهالاسلام، ستارخان و باقرخان بودند که میتوانید سلاح جنگی و مبارزاتی آنها را در اینجا تماشا کنید.
خانه مشروطه پرافتخارترین خانه تاریخی تبریز است، در تک تک اتاقهای موزه مشروطه آثار، مدارک و مستندات رهبران فکری و مذهبی مردم دیده میشود. در یکی از اتاقها نیز مطبوعات دوره مشروطه و دستنوشته های مشروطه خواهان فراوان است.
زیباترین بخش این خانه نورگیر و سرسرای آینهکاری تزئینی آن است.به خاطر بسپارید که تصمیم پایین کشیدن پرچمهای سفید(تسلیم) مقابل قوای محمدعلی شاه در همین خانه توسط مشروطه خواهان گرفته شده بود.
خانه موزه استاد شهریار
یاران چرا به خانه ما سر نمیزنند/ آخر چه شد که حلقه بدین در نمیزنند
اگر به تبریز آمدید ولی سراغ شهریار ملک سخن را نگرفتید، یادتان باشد این بیت شهریار شامل حال شما نیز میشود. برای اینکه اینگونه نشود پیشنهاد ما برای شما تماشای خانه موزه شهریار در تقاطع چهارراه باعشمال و ۱۷ شهریور در محله مقصودیه است.
در این محله علاوه بر بازدید خانه شهریار میتوانید از خانه بهنام، قدکی و گنجهایزاده از خانههای عهد قاجار که اکنون به دانشکده هنر، معماری و شهرسازی تبدیل شده است، بازدید کرده و سپس در ابتدای محله مقصودیه میهمان استاد شهریار شوید.
محله مقصودیه برای همه آشناست،همسایگانی که پابه سن گذاشتهاند، از شهریار ملک سخن حرف میزنند، آنها میتوانند ساعتها بهتر از هر سخنرانی برای شما از شهریار بگویند.
محله مقصودیه دربافت فرهنگی و هسته مرکزی شهر قرار دارد و از مسیرهای متعدد میتوان به آن دسترسی داشت.
در کرمی رنگ موزه ادبی استاد شهریار همیشه به روی علاقهمندان آن باز است. در سمت راست دیوار چهره استاد شهریار در یک قطعه سنگ سیاه حکاکی شده است که به شما خیرمقدم میگوید.
تابلوی استاد شهریار به حالت ایستاده در کنج سمت چپ حیاط خودنمایی میکند،باغچه و حوضی که در وسط حیاط قرار دارد منظره زیبایی را ترسیم کرده است.این خانه دو طبقه بوده و یادگار دوران پهلوی است.
سه پله که بالا بروید، به طبقه اول میرسید، در اینجا اولین چیزی که توجه همه را به خود جلب میکند، طبیعی بودن همه چیز است.
صدای محزون شهریار که در حال خواندن "حیدربابای سلام"است، حال و هوای عجیبی به موزه بخشیده است.در اتاق استاد رختخواب و وسایل شخصی به همان حالتی که استاد در ایام کسالت از آن استفاده میکرد، پهن شده بود، به همان حالت روی فرش باقی مانده است.
جاسیگاری،،کاغذ، قلم، مرکب، خودکار،استکان و نعلبکی، چراغ نفتی و در گوشه سمت چپ تلویزیون کوچک سیاه و سفید به به ترتیب ردیف شدهاند.
در اینجا اسناد، کتابها و دیوان استاد شهریار به صورت منظم و مرتب قفسهبندی شده است و برخی آثار و دستنوشتههای استاد در پشت ویترین جای گرفتهاند.
در گشت و گذار ادبیاتی در خانه استاد شهریار میتوانید اولین نامه استاد به اولین استاد خود ملا ابراهیم را ببینید و بخوانید.
منظومه و شاهکار ادبی"حیدربابای سلام"، استاد مشتاقان شعر و ادبیات را به سوی خود میخواند.بنابه گفته مدیر موزه استاد شهریار، آثار و دستنوشتههای استاد به بیش از ۱۱ هزار عدد میرسد.
در قفسههای ایجاد شده تمام آثار و کتابهای استاد شهریار را میتوانید در اینجا به صورت یکجا ببینید، حتی در اینجا قرآنی را می بینید که یک سوم آن توسط استاد شهریار نوشته شده است.
موزه سنجش
در محله مقصودیه، خانه موزه دیگری با معماری دوران قاجار چشم انتظار شماست که موزه سنجش نام دارد.موزهای که تمام ابزار و آلات مربوط به وزنکشی، مقیاس و سنجش را میتوانید به وضوح ببینید.
وقتی وارد موزه میشوید، از تنوع ساعتهایی که در اینجا وجود دارند،متعجب م شوید.انواع ساعتهای قدیمی و اروپایی پشت ویترینهای شیشهای جای گرفتهاند و در کنار ساعتها تماشای انواع ترازوها حال و هوای دیگری به موزه بخشیدهاند.
ترازوهایی که در اندازههای مختلف و مدلهای متنوع یادگار ادوار مختلف تاریخ هستند.میتوانید نخستین ترازوهای بیمارستانی سنجش وزن کودک، ترازوهایی که در همه خرید و فروشها مورد استفاده بودند، را از نزدیک ببینید.
دراین موزه انواع زیادی از تلسکوب ها و دوربین های بسیار قدیمی به تماشا ایستاده اند و وسایل علم نجوم و اخترشناسی مانند اسطرلاب و کره سماوی،ابزارهای هواشناسی و انواع قطب نماها نیز در معرض دید همه گردشگران قرار گرفته است.
در سمت چپ اتاقهای این موزه همچنین ترازوی ظریف زرگری دیده میشود و در جهت مخالف آنها قپانهای بزرگ میادین میوه و بارهم جلوه دیگری دارند.سنگ وزنهها و پیمانهها هم میتوانند خاطره زیبایی از موزهگردی را برایتان رقم بزنند.
ماشین حسابها و ترازوهای بزرگ دیجیتالی معروف در عصر حاضر نیز در تمام مغازهها و فروشگاهها به چشم دیده میشود.
موزه سفال
یکی دیگر از خانه موزههای زیبای تبریز خانه خاندان "صرافلار" است و خانواده علوی آخرین صاحبان آن بوده است.
این خانه از سال ۸۴ به عنوان نمایشگاه و خانه سفال مشتاقان زیادی از هنرمندان صنایعدستی را به خود جلب میکند.
خانه سفال تبریز هم عصر دوره قاجار و پهلوی اول است که شامل زیرزمین و یک طبقه فوقانی است.خانه باصفای سفال تبریز با آن گچبری های عهد قاجار در خیابان شمس تبریزی و ایستگاه "گرو" قرار دارد.
خانه موزه سفال با داشتن ایوان و دو ستون با گچبریهای زیبا شما را به داخل دعوت میکند.باغچههای کوچکی در وسط حیاط قرار دارد و منظره زیبایی به حیاط بخشیده است.
در حیاط این موزه که قدم میزنید، میتوانید صدای چرخ هنرمندانی است که در طبقه زیرزمین و حوضخانه در پی خلق اثر هنری جدید هستند، را بشنوید.
وقتی به داخل رفتید، آثار سفالی زیبا و منحصربه فرد استاد عباس قابچی هنرمند عرصه سفال آذربایجان را تماشا کنید.
یک بخش این خانه موزه حوضخانه نام دارد که به پاتوق فرهنگی اهل هنر و علاقهمندان صنایعدستی برای برگزاری نمایشگاههای انفرادی و گروهی تبدیل شده است.
اگر علاقهمند به کارکردن با خاک و گل رس باشید، میتوانید در اتاق دیگری که به این منظور در نظر گرفته شده است، استفاده کنید.
موزه سفال با چیدمان سنتی و حوضچهای که در وسط آن قرار دارد، یک فضای سنتی معنوی و روحانی را برای شما تداعی میکند.
در موزه سفال که به تماشای هرکدام از ظروف سفالی ایستادهاید، نام هنرمندانی که این آثار را خلق کردهاند، چسبانده شده است.
تبریز را با موزههایش به خاطر بسپارید و با موزهگردی در تبریز خاطرات ماندگاری را در قاب دوربینهای خود ثبت و ضبط کنید.