وقت نیوز - فارغ از اینکه آیا زمان سووال از رییس جمهور مناست است یا خیر ، اما نفس طرح سووال می تواند عواقب و پیامدهای متعددی درعرصه های مختلف اجتماعی ،اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی برای کشور داشته باشد، شاید مهمترین کارکرد آن بتواند دوباره امید را به ملت باز گرداند.
چند روزی است افکارعمومی درکنار نوسانات نرخ ارز و تبعات منفی آن بر زندگی عامه مردم و نیزتشدید تنش ها بین ایران و امریکا که حساسیت های خاصی درجامعه ایجاد کرده و بخشی از التهابات بازار نیز ناشی از همین تنش هاست، درگیر بحث سووال مجلس شورای اسلامی از ریاست محترم جمهوری است .
فارغ از اینکه آیا زمان سووال از رییس جمهور، زمانی مناسب است یا خیر؟ آیا مجلس شورای اسلامی فرصت لازم برای طرح این سووالات از مدت ها قبل داشت یا خیر ؟ و سووالاتی از این قبیل که موضوع بحث این مقاله نیست ، اما نفس طرح سووال می تواند عواقب و پیامدهای متعددی درعرصه های مختلف اجتماعی ،افتصادی ، فرهنگی و سیاسی کشور داشته باشد.
درنگاه نخست سووال از رییس جمهوری نباید خیلی حساسیت برانگیز باشد چرا که در جوامع توسعه یافته ، این از بدیهی ترین اختیارات مجلس منتخب مردم می باشد. در ایران نیز مجلس شورای اسلامی مطابق قانون اساسی از چنین جایگاه والایی برخوردار است وتنها نهادی است که تحت هیچ شرایط نباید کشور بدون مجلس شورای اسلامی باشد (اصل 63 قانون اساسی) و یا هیچ مقامی حق انحلال مجلس را ندارد و مطابق اصل هشتاد و ششم قانون اساسی نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر ورای خود کاملاً آزادند ونمی توان آن ها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده اند یا آرایی که درمقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده اند تعقیب یا توقیف کرد.
این جایگاه والای مجلس شورای اسلامی در جمله مشهور حضرت امام (ره) نمود عینی یافته است. «مجلس در راس امور است.» مقام معظم رهبری نیز در تبین جایگاه مجلس شورای اسلامی فرموده اند:« مجلس شورای اسلامی تنها مرکزی است که تمام قوا باید تابع آن باشند.» «مجلس در راس همه امور کشور و تمام نهادهای نظام جمهوری اسلامی است.» پس با این جایگاه رفیع تبین شده در قانون اساسی که میثاق ملی ایرانیان محسوب می شود ومستند به فرمایشات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام (ره) ومقام معظم رهبری، نباید هیچ مقامی از پاسخگویی به مجلس که همانا پاسخگویی به مردم است ابا داشته باشد.
با این مقدمه پرسش اساسی اینجاست چرا با وجود صراحت اصل 88 وبند 2 اصل 89 قانون اساسی درخصوص حق نمایندگان برای سووال از رییس جمهوری ، علیرغم نابسامانی های متعدد در طول سالیان گذشته بویژه در ایام دولت نهم و دهم ، مجلس شورای اسلامی از این حق قانونی خود صرفاً یک دفعه آنهم بصورت فرمالیته در سال 1390 استفاده نموده است.؟ چه اتفاق جدیدی روی داده است که در آستانه آغاز تحریم ها وتشدید تنش ها بین ایران و آمریکا نمایندگان مجلس به فکر سوال از رییس جمهور افتاده اند. هرچند این مطلب نیز، مقال و مجال دیگری می طلبد.اما عواقب وپیامدهای پاسخگویی رییس جمهور در مجلس شورای اسلامی را می توان در چند بعد دسته بندی کرد.1- نفس حضور رییس جمهور درمجلس وپاسخگویی به نمایندگان موجب تقویت جایگاه مجلس شورای اسلامی در نزد افکار عمومی می شود ، برخی از تحلیل گران معتقدند به دلیل خدشه هایی که به جایگاه مجلس شورای اسلامی در طول سالیان گذشته وارد شده است. گروهی از نمایندگان صرفاً دنیال احیای جایگاه مجلس هستند و خیلی به چگونگی پاسخ های رییس جمهوری کاری ندارند و می خواهند به افکار عمومی القاء کنند که سرانجام مجلس توانست شان و جایگاه نظارتی خود را بر قوه مجریه نشان دهد.2- حضور رییس جمهور در مجلس و پاسخگویی دقیق به سووالات و تبین زوایای پیدا و پنهان اتفاقات یک سال گذشته کشور بویژه چند ماه اخیر می تواند در تنویرافکار عمومی وشفاف سازی به مسایل و مشکلات اخیر کشور که دامن گیر مردم شده است کمک کرده و از این طریق مجلس شورای اسلامی محور کاهش التهابات و تقویت کننده مبانی وحدت کشور بشود.هرچند برخی از تحلیل گران به این کارکرد به دلیل عملکرد غیر قابل دفاع مجلس در طول چند دهه اخیر شک دارند. چرا که سوابق مجلس شورای اسلامی و زد و بندهای ایجاد شده در زمینه سووال از وزرا وپس گرفتن آنها بعد از اخذ یکسری امتیازات در زمینه حوزه های انتخابیه نمایندگان ، این نگاه را دچار تردید نموده است.
3- شکستن تابوی سووال از رییس جمهور در مجلس شورای اسلامی
اگرچه سوال از روسای جمهورچه در زمان دولت آقای احمدی نژاد و چه در زمان دولت آقای روحانی به مذاق برخی از طرفداران دولت ها خوش نیامده است و در هر دو زمان کانال های مختلفی برای رایزنی ها وتهدید ها وتطمیع ها جهت پس گرفتن سووالات به کار می افتند و چه بسا این کانال ها زمینه وبستر ساز فساد در نهاد مجلس شورای اسلامی فراهم می آورند اما می تواند فتح بابی شود برای بستن کانال های نامشروع و حذف ترغیب و تشویق وتطمیع وحتی تهدید نمایندگان به پس گرفتن سووال ها که حق مسلم هر نمابنده است .
بنظر می رسد روسای جمهور باید دستور اکید به وزرا صادر نمایند که حتماً از سووال نمایندگان استقبال کرده وهر وزیری یا عوامل آن به جای استفاده از مجاری قانونی برای دفاع از عملکرد خود در صحن علنی مجلس یا کمسیون های مربوطه به ترفندهای انصراف نمایندگان از سووال متوسل شود خود پیشقدم در عزل آن خواهد بود .
یقین بدانیم آنوقت نمایندگان بجای وارد شدن به رایزنی های پشت برده، باید آشکارا خواسته های حوزه انتخابیه ، دغدغه های منطقه ای وملی را بیان نمایند واگر خدای نکرده مطامع و منافع شخصی داشتند افکار عمومی بهترین قاضی و داور خواهد بود. مسلماً مصداق بارز این جمله نغز بزرگان خواهد شد: «رسوای هر دوجهان شود هرچه در او غش باشد».4- شاید مهمترین کارکرد حضور و پاسخگویی رییس جمهور در مجلس شورای اسلامی ، احیای دوباره امید ملت به آن باشد. همگان شاهد بودیم که انتخابات اردیبهشت سال 1396 یکی از نفس گیرترین ماراتون های انتخاباتی بود که هر دو جناح اصوال گرا و اصلاح طلب واعتدال گرا با تمام قوا در مقابل هم صف آرایی کرده و اسب خود را برای پیروزی تاختند .به گونه ای که طیف مقابل دولت برای زمین گیر کردن آن به همه لطایف الحیل متوسل شده و حتی از احساسات مذهبی مردم نیز برای تهییج مردم برعلیه دولت مایه گذاشت ، اما نتایج انتخابات به گونه ای دیگر رقم خورد و شاید دولت روحانی امروز تاوان آن را می دهد .چرا که بخشی از بدنه جریان تند اصول گرایی هنوز نتوانسته است پیروزی روحانی در انتخابات را برای خود هضم کند و هر روز به این امید از خواب بیدار می شود که شاید تقی به توقی بخورد و کاندیدای خود را در قامت رییس جمهور ببینند.بنابراین شاید این فرصت تاریخی برای حسن روحانی باشد تا آشکارا بامردم از جایگاه خانه ملت سخن گوید.سابقه تاریخی نشان داده است هر وقت وزیری با اقتدار از عملکرد خود در خانه ملت دفاع کرده از مجلس سربلند بیرون آمده است و هرکس مماشات کرده ضمن اینکه نتوانسته افکار عمومی را اقناع نماید وبه این کارکرد اصلی جامه عمل بپوشاند بلکه در نزد مجلس نیز سرافکنده شده است .
مصداق بارز این موضوع را می توان در ماجرای استیضاح آقای مهاجرانی در مجلس پنجم و دفاع جانانه ایشان از عملکرد وزارتخانه اش مشاهده کرد که ثمره آن ابقای ایشان در مصدر صدارت و نقل محافل شدن توانمندی آقای مهاجرانی در اقناع مجلس وافکار عمومی دید.
از : تقی کرمی کارشناس مسایل سیاسی