وقت نیوز - روند خشکسالی در آذربایجان شرقی و نبود بارندگی به ویژه در فصل های (پائیز و رمستان) که به طور طبیعی و بذات باید مملو از بارندگی باشد نگرانی های فراینده ی را در میان مردم و ساکنان این استان به وجود آورده است.
اگر چه پدیده خشکسالی و کم در سال های اخیر در تمامی جهان خبر ساز شده ، اما این پدیده در سرزمین ایران و استان های آذربایجان شرقی و غربی بحرانی تر است .
به رغم تشدید این پدیده و نگرانی ها متاسفانه هیچ گونه تدبیر و اقدام اساسی از سوی مسوولان برای کاستن از این بحران به چشم نمی خورد و از سوی مردم هم همتی برای صرفه حویی و تغییر الگوی مصرف در منابع آبی مشاهده نمی شود.
بر خلاف سال های قبل ساکنان استان های آذربایجان شرقی و غربی امسال فصل پاییز را بدون بارندگی و در عین حال با افزایش آلودگی هوا سپری کردند و با وجود سپری شدن هشت روز از زمستان هنوز از بارندگی خبری نیست .
رودخانه های محلی که در روزگار نه چندان گذشته در اوایل فصل پائیز با آب فراوان جاری می شدند ، هنوز خشک و بی آبند.
در حوزه دریاچه ارومیه رودخانه نازچای ارومیه که درگذشته به عنوان یکی از تامین کننده های اصلی آب دریاچه ارومیه به شمار می رفت ، در روزهای اخیر به صورت کم آب جاری شد اما قبل از اینکه به دریاچه برسد خشک شد.
با وجود عامل تغییرات اقلیمی در پدیده خشکسالی و کم آبی ،اما شایعاتی نسبتا قوی در میان ساکنان محلی وجود دارد که عامل انسانی و دست کاری در ابرها علت عمده در کم آبی و عدم بارش در استان های آذربایجان شرقی و غربی است ، هرچند این شایعات از سوی کارشناسان فنی رد شده است.
تبریز و آذربایجان شرقی منطقه ای سردسیر و کوهستانی است و از لحاظ تقسیم بندی های اقلیمی جزو مناطق نیمه خشک به حساب می آید.آب و هوای این استان به طور کلی سرد و خشک است ولی به علت تنوع توپوگرافیکی از اقلیم های متفاوتی برخوردار است.این استان همواره تحت تأثیر بادهای سرد شمالی و سیبری و بادهای مرطوب دریای سیاه و مدیترانه و اقیانوس اطلس همچنین بادهای محلی متاثر از کوهستان های سبلان در شرق، سهند در غرب و جنوب غربی، رشته کوه های قره داغ در شمال، رشته کوه های تخت سلیمان و اربط در جنوب، ارتفاعات بزقوش در جنوب شرق و قوشاداغ در شمال شرق استان است.
در میان نگرانی های فزاینده محلی از عدم بارندگی و زمستان های بدون برف استان آذربایجان شرقی ، کهنسالان این استان از پائیز و زمستان های پر برف و کولاک های سخت گذشته سحن می گویند که با ارتفاع بلند سراسر این منطقه را سفید پوش می کرد و تا نیمه های بهار آینده باقی می ماند.
حالا چندین سال است که خبری از این زمستان ها و بهمن های برقی در این استان نیست و نسل جدید با حسرت و در خاطرات بزرگان حال و هوای زمستان های سخت و پر برف این خطه را دنبال می کند.
خشکسالی و عدم بارش ها دراستان های آذربایجان شرقی و غربی درحالی است که در آن سوی مرزها و کشورهای همسایه از جمله ترکیه وضعیت طبیعی و بارندگی های پر دوام است ، همین تفاوت و موقعیت جغرافیایی تقریبا مشابه سرزمینی سوولات و ابهاماتی را در میان ساکنان و فضای عمومی این استان ها به وجود آورده است .
از جمله اینکه چگونه سامانه های جوی در ترکیه و کشورهای همسایه عمل می کنند ولی همین سامانه بعد از ورود به آسمان ایران بدون بارش از سپهر استان های شمالی ایران می گذرد و حسرت حتی بارش های نیم بند را بر دل ساکنان این خطه که عادت به زمستان های سخت و پر برف دارند می گذارد و رد می شود.
محمد امیدفر رئیس گروه پیش بینی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی در باره بحث دستکاری بشر در تغییرات آب و هوایی را رد می کند و می گوید کاهش بارندگی ها و وضعیت کنونی آب و هوایی استان و کشور را ناشی از تغییرات اقلیمی بیان می کند و می گوید این تغییرات نه تنها در سرزمین ما بلکه در سطح جهانی است
وی ادامه می دهد: خود این تغییر اقلیم در نتیجه تغییر الگوهای زندگی بشری اعم از افزایش جمعیت و توسعه شهرنشینی، گسترش کارخانجات و افزایش خودروها و افزایش مصرف آب در کنار تغییرات مخرب زیست محیطی چون تخریب باغات و جنگل ها رخ داده است.این کارشناس حوزه هواشناسی تصریح می کند: مجموع این عوامل منجر به ایجاد جزایر حرارتی و تغییر دائمی اقلیم می شوند و برای نمونه روزگاری نه چندان دور مناطق مختلف تبریز دارای باغات شهری بود که شاهد تخریب آنها به منظور ساخت واحدهای مسکونی و تولیدی هستیم و این یعنی کاهش منابع طبیعی موثر بر سامانه های جوی از یک سو و از سوی دیگر افزایش سطح مصارف آبی که بدون انکار باعث کاهش بارندگی ها می شوند.وی نواسانات اقلیمی را از دیگر عوامل موثر در تغییر میزان بارندگی ها عنوان کرده و می افزاید: هر از چند سالی شاهد بروز ترسالی و خشکسالی هستیم که این همان نواسانات اقلیمی است که چند سالی است به اصطلاح شاهد انباشت خشکسالی در کشور و استان هستیم و البته در ترسالی ها نیز میزان بارش ها نیز همانند سال های قبل نیست.امیدفر جهت گیری ارتفاعات و مناطق کوهستانی شمال غرب همچون ارتفاعات داغلار در مرز بین کردستان و آذربایجان غربی را باعث تداخل سیستم های بارشی و کاهش بارندگی ها در سمت ایران به نسبت کشورهایی مانند ترکیه و آذربایجان دانسته و می گوید: البته وضعیت دریاچه ارومیه نیز در مقیاسی کوچک تاثیرگذار است اما نمی تواند در تضعیف سامانه های بارشی منطقه ای اثرگذار باشد. دریاچه ارومیه رئیس گروه پیش بینی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی خاطر نشان کرد: موضوعات اخیر مطرح شده در فضای مجازی در این زمینه تحت عنوان هاله حرارتی بر فراز دریاچه ارومیه نیز از سوی سازمان هواشناسی به طور کامل رد شده و دستکاری های جوی برای اثرگذاری بر میزان بارش ها در منطقه از سوی برخی کشورها نیز موضوع دیگری است که در خصوص وضعیت جوی استان و منطقه مطرح می شود و تا کنون هیچ مدرک و مستنداتی در این خصوص به دست نیامده و اساساً ساخت دستگاهی بشرساز که امکان تداخل در سامانه های بارشی را داشته باشد، تا کنون عملی نشده است.وی احیای دریاچه ارومیه را نیز منوط به همت و عزم ملی از سوی مسئولان و همراهی عمومی مردم منطقه پیرامونی دریاچه ممکن و شدنی دانسته و می گوید: در صورت مدیریت درست و انتقال آب موجود در صدها سد واقع در حوزه آبریز ارومیه و نیز کنترل و ساماندهی هزاران چاه مجاز و غیرمجاز تنها در دو استان آذربایجان شرقی و غربی در کنار اصلاح الگو و فرهنگ مصرف آب می توان گره از بحران دریاچه ارومیه باز کرد. بارورسازی ابرها تنها 10 درصد بر بارش ها اثرگذار استامیدفر اضافه می کند: با وجود طرح راهکارهایی چون بارورسازی ابرها و یا انتقال آب از سایر حوزه ها به دریاچه ارومیه باید توجه داشت که بر اساس بررسی ها علمی بارورسازی ابرها با وجود هزینه های بالای مادی و نیز تبعات بر سلامتی انسان ها، تنها ۱۰ درصد و آن هم در منطقه ای محدود بر بارش ها اثرگذار است و انتقال آب از دریای خزر نیز نه تنها نیاز به منابع و اعتبارات عظیم مالی و تجهیزات خاص دارد، بلکه از لحاظ موضوعات سیاسی و اجتماعی داخلی و خارجی نیز چالش برانگیز است.رئیس گروه پیش بینی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی تصریح می کند: در سال های اخیر شاهد انباشت خشکسالی ها هستیم و شاید با وقوع ترسالی و بارش های قابل قبول شرایط کنونی تا حدی تعدیل شود اما باید توجه داشت با وجود اینکه تمام مدل های هواشناسی جهانی بارندگی های پاییز امسال را بالای نرمال پیش بینی می کردند اما این امر اتفاق نیافتاده با این حال امیدواریم با ورود به دوره نواسانات اقلیمی ترسالی شاهد تغییر این وضعیت باشیم.
586