وقت نیوز - استاد محمدعلی موحد که این هفته میهمان اهل فرهنگ و علم تبریزی هاست عصر پنج شنبه اول خرداد از ساعت پنج الی هفت دراتاق بازرگانی این شهر در باره حقوق شهروندی سخنرانی خواهد کرد.
به گزارش خبرنگار وقت نیوز این برنامه به همت "خانه توسعه آذربایجان " برگزار می شود و قرار است درآن علاوه بر دکتر محمدعلی سحان اللهی استاندار اسبق آذربایجان شرقی شماری ازمقام ها و مسوولان فعلی و سابق استانی و نیزگروه هایی از شهروندان و فعالان علاقمند به حقوق شهروندی شرکت کنند.
این آیین ازجمله نخستین برنامه ازسلسله مباحث علمی و فرهنگی خانه توسعه آذربایجان درسال جاری است .
خانه توسعه آذربایجان یک سازمان مردم نهاد ، غیر دولتی و غیر سیاسی است که در سال 1384 به همت دکتر سبحان اللهی و جمعی از هفکران وی با هدف کمک به توسعه تبریز و آذربایجان با استفاده از اندیشه و ایده های نو مدیران و صاحب نطران در حوزه های مختلف علمی ، فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی تاسیس شده است .
دانشگاه تبریز هم برنامه مفصلی برای تجلیل از استاد محمدعلی موحد تدارک دیده که این آیین در ساعت 9 و 30 دقیقه چهارشنبه هفته جاری درتالار وحدت این دانشگاه با حضور اندیشمندان و مقام های علمی و فرهنگی کشوری و ملی برگزار خواهد شد.
استاد محمد علی موحد کیست ؟
استاد دکتر محمدعلی موحد در سال 1302 در شهر تبریز دیده به جهان گشود. تحصیل را در مدارس تدیُّن و اتحاد نوین همین شهر آغاز کرد و در سال 1319 پس از اخذ دیپلم متوسطه در رشته ادبی به تهران آمد، اما به واسطه فوت پدر (در سال 1317) به تبریز بازگشت و سرپرستی خانواده را برعهده گرفت و به مدت ده سال در تبریز و تهران رحل اقامت افکند.در سال 1329 به شرکت نفت آبادان رفته و پس از خَلعِ یدِ انگلیسیها در سال 1332 سردبیری روزنامه شرکت نفت را به عهده گرفت و در همین سال به تهران انتقال یافت. وی در سال 1332 کار بر روی ترجمه رِحله ابنبطوطه را انجام داد که در سال 1336 منتشر شد.
این کتاب اولین اثر اوست و به واسطه قدرت قلم و شیوائی ترجمه مورد توجه ارباب فضل قرار گرفت و نام موحد بر سر زبانها افتاد. چنانکه استادانی چون مجتبی مینوی و محمدعلی جمالزاده او را مورد تشویق و تفقُّد قرار دادند.
دکتر موحد خود درباره ویژگیهای این ترجمه که آن را از ترجمه و توضیح مجدد بینیاز کرده است، معتقد است علاوه بر روانی و شیوائی قلم، دقت بسیار در توضیحات و حواشی تعلیقی بر این کتاب آن را ممتاز ساخته است،
او در توضیحاتش بر این کتاب از منابع و مآخذ معاصرینِ ابن بطوطه استفاده کرده است و حتی در صورت لزوم اشتباهات مصحّحان فرانسوی را بخصوص درباره ایران با مراجعه به منابع تاریخی و ادبی اصلاح کرده است.دکتر موحد تحصیلات خود را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه داد و موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق خصوصی از این دانشگاه شد و در سال 1338 پس از فراغت از تحصیل برای آشنایی بیشتر با مباحث حقوق بینالملل به انگلستان رفته و مطالعات خود را زیر نظر پرفسور جِنینگز در کمبریج و پروفسور شوارتزنبرگ، به عنوان Research student در لندن ادامه داد.
او در این دوران با ایران شناسانی چون آربری، مینورسکی و لاکهات مجالست کرده و به تحقیق بر روی نسخه های خطی موجود درموزه بریتانیا پرداخت و نسخه سلوک الملوک تالیف فضلا... روزبهان خَنجی متخلص به امین را برای تصحیح انتخاب کرد. وی علاوه بر وکالت پایه یک دادگستری، از آغاز تاسیس شرکت ملی نفت ایران در کادر حقوقی شرکت نفت وارد شد و تا بالاترین درجات یعنی مشاور عالی رییس هیات مدیره، مشاور ارشد و عضو اصلی هیات مدیره انجام وظیفه کرده و در ابتدای تاسیس اوپک به مدت شش ماه معاونت اجرایی آن سازمان در ژنو را عهده دار بود.استاد دکتر موحد در کنار مشاغل رسمی به تدریس حقوق مدنی و حقوق نفت در دانشکده حقوق دانشگاه تهران و دانشکده علوم مالی و حسابداری پرداخته است .ایشان در سال1386 موفق به دریافت نشان درجه یک ادب پارسی از فرهنگستان زبان و ادب فارسی شدند.تصحیح و تعلیق مقالات شمس تبریزیوی در طول زندگی پربار خویش همواره مشغول به تحقیق، تالیف و ترجمه بوده و آثار بزرگی از خود به یادگار گذاشته است که بیشک، بزرگترین آنها تحقیق در متون عرفانی، به ویژه چاپ انتقادی مقالات شمس تبریزی است.کار بزرگی که استاد موحد انجام داد نجات مقالات شمس از پریشانی و از هم گسیختگی بود. استاد خود این اثر را بهترین و پرثمرترین کارش در زمینه تصحیح متون میداند.
خود در این باره میگوید: شخصیت شمس پیش از چاپ و نشر مقالات در هالهای از رمز و ابهام فرو پیچیده بود و برخی اصلاً وجود خارجی برای او قائل نبودهاند و او را مولود خیال مولانا میدانستند. تصحیح مقالات شمس که مرحوم فروزان فر آن را از گنجینه های ادب و لغت فارسی دانستهاند، به جز مشکلات معمول که بر سر راه تصحیح نُسَخ قرار دارد، مشکلات بسیار پیچیده خاص خود را هم داراست، که این مشکلات را در دو سطح بررسی میکنیم.نخست آنکه مقالاتی که در دست داریم متنی منسجم و به قلم آمده از روی طرح و نقشه و نظم خاصی نیست، تکههایی است از سخنان شمس که در حالات و مناسبتهای مختلف بر زبان او جاری شده و دیگران آنها را یادداشت کردهاند. این یادداشتها در بسیاری از موارد کامل و تمام نیست. جملههای گسسته پاره ی سرگردانی است که به صورت موجود، از بیشتر آن هیچ معنای موثر معقولی نمی توان استنباط کرد.موحد بر آن است که بخشی از مقالات را احتمالاً به نیت ویرایش بازنویسی کردهاند ولی سر به نیست شدن ناگهانی شمس و بیقراری و شوریدگی شگفت مولانا بعد از غیبت او، ظاهراً مانع اتمام کار و تکمیل و تنقیح نهایی مقالات شده است.(3)اما مشکل دوم « به ماهیت سخنان شمس » مربوط میشود چرا که عالَم شمس، عالَم رموز واسرار است، عالَمی که با معیارهای ما پر از ناهمواری و ابهامات و تناقضات است. ولی از نظر او عالمی است هموار و همخوان و موزون. عالم مشاهده و عَیان، عالمی در فراسوی کفر و ایمان. سخن او را در آن زمان هم نمیفهمیدند و نفهمیدند. و او بیمحابا میگفت "این مردمان را حق است که با سخن من الف ندارند. همه سخنم به وجه کبریا میآید، همه دعوی مینماید."همچنین به سبب گسیختگی و عدم انسجام در سخنان شمس، دکتر موحد برای سهولت در فهم مقالات، تعلیقات مفیدی نیز بر این کتاب ضمیمه کردهاند.آثار استاد موحد:ترجمه ها1- سفرنامه ابن بطوطه (ترجمه)، تهران: علمی و فرهنگی، 13612-بهَِگوَد گیتا (ترجمه)، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، انتشارات خوارزمی، 13443- عدالت و انرژی، از ایوان ایلیچ (ترجمه)،تهران: انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، 13564- خَزَران، از آرتور کستلر (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، 13615- چهارمقاله درباره آزادی از آیزایا برلین (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، (برنده جایزه کتاب سال)13696- مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش به اسلام از دانیل دنت (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، 13857- فصوصالحکم، ابن عربی (ترجمه و تعلیق)، تهران، نشر کارنامه، 1385تصحیح ها1- حدیقهالحقیقه، از ابوالفتح محمدبن شیخالاسلام احمد جام (ژندهپیل) (تصحیح و تعلیق)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343.2- مقالات شمس تبریزی (تصحیح و تعلیق)، تهران: انتشارات خوارزمی، (برنده جایزه کتاب سال) 13693- سلوک الملوک از فضلا... روزبهان خنجی (تصحیح و تعلیق)، انتشارات خوارزمی 13624- اصطرلاب حق، گزیده فیهمافیه (تصحیح و تعلیق)، تهران: سخن، 13755- خمی از شراب ربانی، گزیده مقالات شمس (تصحیح و تعلیق) تهران، سخن، 1373تألیفاتالف- در زمینه حقوق و مسائل مربوط به نفت1- خواب آشفته نفت، دکتر مصدق و نهضت ملی ایران (تالیف)، (برنده جایزه کتاب سال)، 1384تاکنون سه جلد از این کتاب به چاپ رسیده است و در آن ملی شدن صنعت نفت و بررسی نقش دکتر مصدق که به عنوان یکی از سه محور عمده تحولات تاریخی ایران در فاصله انقلاب مشروطیت و انقلاب اسلامی ایران تلقی میشود و به نوبه خود تأثیرات مهمی در فرایند تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران برجای گذارده است، پرداخته شده. با اینکه درباره این موضوع تألیفات و آثار متعدد و متنوعی صورت گرفته، معهذا بسیاری از مسائل آن به طور دقیق تحلیل نشده است. این تألیف کوششی است در زمینه تبیین و بازنمایی این رخداد حساس تاریخی ایران. استناد به کتابها، مقالات، اسناد ، مکاتبات و گزارشهای سیاسی و نیز یادداشتهای خصوصی و مشاهدات عینی نویسنده، تبویب و تفصیل دقیق مطالب، بیان سلیس و شیوای مؤلف، پینوشتها، شناسنامه رجال مذکور در کتاب، روزشمار ملی شدن صنعت نفت و فهرست نامها و فهرست راهنمای کتاب را میتوان از مزایای آن برشمرد.2- نفت ما و مسائل حقوقی آن (تالیف)،تهران : انتشارات خوارزمی، 13493- در هوای حق و عدالت (تالیف)، تهران: نشر کارنامه، (برنده جایزه اندیشه)،13844- گفتهها و ناگفتهها، تحلیلی از گزراش عملیات پنهانی سیا در کودتای 28 مرداد 1332، تعلیقی بر کتاب خواب آشفته نفت (تالیف)، تهران: نشرکارنامه، (برگزیده کتاب سال)، 13795- مبالغه مستعار، بررسی اسناد وزارت خارجه بریتانیا درباره مالکیت جزایر تنب و ابوموسی (تالیف)،تهران: دفتر خدمات حقوقی بینالمللی، 13806- درسهایی از داوریهای نفتی، دفتر اول: قانون حاکم (تالیف)، تهران: نشریه دفتر ملی ایران (تالیف)، (برنده جایزه کتاب سال)، 13847-دیباچهای بر حقوق مدنی ( تألیف)، جامعه حسابداران رسمی ایران ،22دی، 1389ب- در زمینه عرفان پژوهی8- ابنبطوطه (تألیف)، تهران: طرح نو، 1378.9- شمس تبریزی (تألیف)، تهران: طرح نو، 137510-باغ سبز: گفتارهایی درباره شمس و مولانا(تألیف)،تهران: کارنامه ،آذر، 138711-قصه قصه ها، کهن ترین روایت از ماجرای شمس و مولانا(تألیف)،:تهران کارنامه، تیر، 138912-شمس پرنده: 48 غزل دیوان شمس تبریزی،(تالیف) تهران: نظر، خرداد، 1387
منابع این مقاله:- جشن نامه ی استاد دکتر محمد علی موحد، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گروه نشر آثار، 1386- گفتگو با موحد در سایت آفتاب www .aftbir.com.- نکوداشت موحد در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی www.hamshahrionline.ir
از: نوروز قاسمی
586