به گزارش وقت نیوز ، سیدعباس عراقچی امروز چهارشنبه در همایش ملی «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیت ارضی ایران» با محوریت بزرگداشت محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی در دانشگاه تبریز اظهار کرد: این گردهمایی، گامی برای ارج نهادن به مجاهدت مردمانی است که با قناعت و مناعت، برای تثبیت استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی ایران از سر اخلاص کوشیدند. آنان در طول تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین، گمنامی و حتی بدنامی را به جان خریدند، اما لحظه‌ای از تلاش برای منافع ایران دریغ نکردند.

وی خاطرنشان کرد: سرزمین ایران با تنوع بی‌نظیر ادیان، مذاهب، اقوام و گویش‌ها، همواره موجب رشک بیگانگان بوده است، اما زنان و مردان این سرزمین با همدلی و فداکاری، پرچم ایران را بر فراز این جغرافیا برافراشته نگاه داشته‌اند.

عراقچی با اشاره به نقش دیپلمات‌های ایرانی در تاریخ کشور گفت: کارگزاران دستگاه دیپلماسی در همه ادوار، با پایمردی و صلابت، هویت مشترک ایرانی را پاس داشته و صفحات درخشانی در تاریخ دیپلماسی ایران رقم زده‌اند.

وی در ادامه با تجلیل از محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی اظهار کرد: ناظم‌الملک از جمله کارگزاران برجسته روابط خارجی ایران در دوران قاجار بود که بیش از پنج دهه در خدمت کشور قرار داشت. اگرچه نام و خدمات او کمتر شناخته شده، اما بی‌تردید یکی از نمادهای دیپلماسی موفق ایرانی در دوره‌ای پرحادثه محسوب می‌شود.

به گفته وزیر امور خارجه، ناظم‌الملک مرندی در شرایطی دشوار و در زمانی که قوای استعماری چشم طمع به سرزمین ایران داشتند، با میهن‌دوستی و هوشمندی توانست نقش مهمی در تعیین حدود و صیانت از مرزهای کشور ایفا کند.

عراقچی تصریح کرد: امروز نیز همان اراده و روحیه باید راهنمای ما در دفاع از هویت ملی، استقلال و تمامیت ارضی ایران باشد؛ به‌ویژه در دوره‌ای که کشور در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ مورد تهاجم دشمن غدار قرار گرفت. جانفشانی امروز سربازان وطن در عرصه دفاعی و دیپلماسی استمرار همان عزم راسخی است که دیپلمات‌ها و سرداران ایرانی در گذشته به کار بستند.

وزیر امور خارجه با تأکید بر جایگاه گفت‌وگو در سنت ایرانی گفت: در تاریخ سیاسی ایران، دیپلماسی صرفاً ابزاری موقت برای خروج از بحران نبوده، بلکه جلوه‌ای از عقلانیت ماندگار است. ایرانیان همواره باور داشته‌اند که گفت‌وگو بخشی از قدرت است، نه جایگزین آن؛ همان‌گونه که اقتدار پشتوانه سخن است، سخن نیز می‌تواند سپر اقتدار باشد.

وی افزود: در سنت تاریخی ما، گفت‌وگو بر سه پایه کرامت، صبر و توازن استوار است. کرامت یعنی حفظ عزت ملی، صبر یعنی تأمل در تصمیم‌گیری و توازن یعنی یافتن نقطه تلاقی میان عزت و مصلحت.

عراقچی با اشاره به جایگاه شمال‌غرب ایران در دیپلماسی کشور گفت: از رشت و تبریز تا اردبیل و ارومیه، این منطقه همواره دروازه گفت‌وگوهای تاریخی ایران با قفقاز، آناتولی و دریای سیاه بوده است. نخستین مذاکرات رسمی ایران و عثمانی در شهرهایی چون تبریز و خوی برگزار شد و بعدها تبریز به پایگاه تماس مستمر ایران با روسیه و قفقاز تبدیل گردید.

وی تأکید کرد: امروز نیز ۲ استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و استان‌های گیلان، اردبیل همان نقش را در قالبی نو برای ارتباط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همسایه از جمله روسیه، گرجستان، آذربایجان، ارمنستان و ترکیه ایفا می‌کنند.

پنجره دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران حتی در طوفانی‌ترین روزها گشوده است

وزیر امور خارجه با اشاره به راهبرد «دیپلماسی استانی» افزود: وزارت امور خارجه اجرای این سیاست را در دستور کار دارد تا نمایندگی‌های ایران در کشورهای منطقه بتوانند ارتباط مؤثری با مراکز استان‌های شمال‌غرب برقرار کنند و به توسعه تجارت، تبادلات مردمی و همکاری‌های فرهنگی کمک کنند.

عراقچی با بیان اینکه دیپلماسی ایران همواره بر میراث تاریخی خود تکیه دارد، تصریح کرد: مقاومت در اصول و انعطاف در روش‌ها، ویژگی ثابت مذاکره ایرانی است. همان‌طور که دیپلمات‌های گذشته در رشت، تبریز، تفلیس و استانبول گفت‌وگو می‌کردند، امروز نیز باید این ظرفیت احیا شود.

وی خاطرنشان کرد: تجربه ایران نشان داده است که هیچ بحرانی مطلق و هیچ بن‌بستی دائمی نیست. پنجره دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران حتی در طوفانی‌ترین روزها گشوده است.

عراقچی افزود: آنچه اهمیت دارد، اعتماد به توان گفت‌وگو و پایداری در منطق تعامل است. در روزگاری که برخی دیپلماسی را با معامله اشتباه می‌گیرند، ایران نشان داده است که مذاکره نه نشانه ضعف، بلکه استمرار حاکمیت عقل است.

وزیر امور خارجه یادآور شد: بالا نگه داشتن پرچم مذاکره با عزت، حکمت و مصلحت، راهبردی است که مقام معظم رهبری به همه دولت‌ها، از جمله دولت چهاردهم به ریاست دکتر مسعود پزشکیان، تکلیف فرموده‌اند.

وی تأکید کرد: دیپلماسی جمهوری اسلامی با دشمن متجاوزی که در حین مذاکره از مسیر گفت‌وگو خارج شده و به تهدید و تهاجم روی آورده است، مذاکره نخواهد کرد. شرط بقای گفت‌وگو پایبندی به دیپلماسی از موضع برابر و رعایت اصل منافع متقابل است.

وزیر امور خارجه از پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه تاریخ روابط خارجی دعوت کرد تا از گنجینه اسناد وزارت امور خارجه که شامل بیش از ۶۰ میلیون برگ سند تاریخی است، بهره‌برداری کنند و زوایای پنهان تاریخ دیپلماسی ایران را برای جامعه علمی کشور آشکار سازند.

میرزا محبعلی خان ناظم الملک مرندی یکانلو از اواخر دوره محمدشاه قاجار تا سال ۱۳۰۹ قمری کمی بیش از پنجاه سال به عنوان یکی از رجال وزارت امور خارجه عهده‌دار مسئولیت‌های مهمی بود. وی کار خود را با دستیاری و منشیگری میرزا جعفرخان مشیرالدوله شروع کرد. همراه او به مأموریت عثمانی رفت. بعد از درگذشت میرزا جعفرخان به عنوان رئیس کمیسیون سرحدی ایران و عثمانی جانشین وی شد و به مدت چند دهه عهده‌دار این مسئولیت بود. وی با وجود چند دهه تلاش مستمر عملی و قلمی در راه دفاع از تمامیت ارضی ایران در مرزهای غرب و شمال شرق کشور متأسفانه هنوز در زمره یکی از رجال ناشناخته معاصر باقی مانده است (مقالۀ «میرزا محبعلی‌خان ناظم‌الملک مرندی یکانلو: دولتمردی ناشناخته از عصر ناصری»، نوشتۀ نصرالله صالحی منتشر شده در شمارۀ ۱۸ مجلۀ «تاریخ ایران»).

همایش ملّی «آذربایجان، دیپلماسی و تمامیّت ارضی ایران» با مشارکت مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل، دانشگاه تبریز، استانداری آذربایجان شرقی، شهرداری تبریز، سازمان منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس و مجموعه‌ای دیگر از نهادها و مؤسسات علمی و فرهنگی هفتم و هشتم آبان در تبریز و مرند برگزار می شود.

ایرنا

586/