اگر چه مرگ قانون طبیعت است و از آن گریزی نیست و همیشه وقتی به روزهای آخر سال می رسیم و مروری بر گذشته می کنیم، چهره ها و نام های بسیاری به ذهنمان می رسد که در این سال دنیای فانی را برای همیشه ترک کردند،اینک به جای خودشان تنها یادشان در خاطره ها مانده است،اما باید سال 91 را به خاطر کثرت مرگ هنرمندان یکی از تلخ ترین دوران برای دنیای هنر و خلاقیت دانست.در واقع جامعه هنری در سال 91 بارها و بارها سیاه پوش شد و در غم عزای پیشکسوتان و نام آورانش به سوگ نشست، افرادی که شاید به ندرت و یا هرگز بتوان جایگزینی برای آنها یافت. اینک در آستانه روزهای آخر سال بر این نام های ماندگار و هنرشان مروری کوتاه داریم. ** نقاشی دنیای بوم و رنگ در سال 91 یکی از پیشگامان و چهره های برجسته خود را از دست داد که به واقع درگذشت وی ضایعه بزرگی برای جامعه هنری و به ویژه نقاشان بود.استاد ˈمحمود جوادی پورˈکه وی را پیشگام هنر نوگرای ایران می دانستند.وی بینانگذار نخستین نگارخانه به شیوه مدرن در کشور با نام ˈآپاداناˈ محسوب می شد و علاوه بر حوزه نقاشی در گرافیک، تصویرسازی و پژوهش هنر نیز فعالیت می کرد.این دارنده نشان درجه یک هنری تا آخرین روزهای حیاتش به خلق اثر می پرداخت و در طول سالیان عمرش به تعلیم و تربیت شاگردان بسیاری همت گماشته بود. یکی از هنرمندانی که غریبانه در تنهایی درگذشت و بی اطلاع چند روز از مرگش باعث شد هنرمندان بسیاری از بی خبری نسبت به هنرمندان داد سخن دهند،ˈمنصوره حسینیˈ هنرمند پیشکسوت نقاشی و هنرمندان نوگرای ایران بود. وی دو گرایش تصویری (فیگوراتیو) و انتزاعی(آبستره) را به صورت موازی و در ارتباط با هم دنبال می کرد و آثار زیبای بسیاری در این سال ها خلق کرده بود. از دیگر چهره های برجسته این عرصه که شاید با مرگش سبک و شیوه ای هنری را نیز از فروغ انداخت،ˈمحمد فراهانیˈ نقاش خیالی نگاری (قهوه خانه ای) و از شاگردان حسین قوللرآقاسی بود.وی رایکی از آخرین بازماندگان نقاش قهوه خانه ای می شناسند،سبکی که در روزگار نه چندان دور در ایران طرفداران بسیاری داشت.از این هنرمند برجسته آثاربسیاری برگرفته از داستان ها و روایت های مذهبی،بزمی و رزمی و داستان های شاهنامه ای به یادگار مانده است. وی که از 6 تیرماه به خاطر بیماری در بیمارستان بقیه الله بستری شده بود ،سه شنبه 13 تیرماه به نقاش طبیعت پیوست. ˈجهانبخش صادقیˈنقاش چیره دست کرمانی که با وجود معلولیت و مشکل حرکتی که داشت،سال ها با قلم و رنگ عجین بود و در طول فعالیت هنری اش بیش از 2 هزارو 500 اثر خلق کرده بود،در آستانه تاسوعای حسینی دعوت حق را لبیک گفت و در زادگاهش دیار کریمان به خاک سپرده شد.آثار صادقی در بیش از 92 نمایشگاه به معرض نمایش درآمده بود. اما درگذشتگان فعالان عرصه نقاشی محدود به این افراد نبود،ˈجمال الدین خرمی نژادˈ هنرمند سبک رئالیسم نیز در 23 مهر ماه این سال درسن 67 سالگی درگذشت.وی علاوه بر سال ها تدریس در دانشگاه های هنری و برگزاری نمایشگاه های مختلف دبیری رویدادهای هنری متعددی چون جشنواره هنرهای تجسمی زنان،جشنواره هنرهای تجسمی جوانان و دبیرنمایشگاه نقاشان رئالیست را برعهده داشت.برخی آثار وی در موزه هنرهای معاصر تهران،موزه مجموعه فرهنگی آزادی،موزه شهدای تهران و موزه امام علی(ع) نگهداری می شود. اما سال 91 حتی در روزهای پایانی اش نیز برای اهالی هنر دردناک بود.در واقع با مرگ ˈفریده لاشاییˈ بانوی هنرمند برجسته عرصه نقاشی ،دنیای رنگارنگ هنرهای تجسمی بار دیگر یکی از چهره های برجسته خود را از دست داد و عزادار شد. **خوشنویسی ˈاباصلت صادقیˈ هنرمند و استاد برجسته خوشنویس که سابقه برگزاری نمایشگاه های متعدد در سطح ملی و بین المللی را داشت و در هفتمین و هشتمین دوره نمایشگاه بین المللی قرآن کریم رتبه های نخست خط ثلث و نستعلیق را کسب کرده بود،6 اردیبهشت ماه سالجاری در سن 43 سالگی بر اثر حمله قلبی درگذشت. **مجسمه سازی ˈبیژن نعمتی شریفˈ از جمله هنرمندان سرشناس عرصه تئاتر و تجسمی بود.وی که علاوه بر عروسک سازی در هنر نقاشی و مجسمه سازی نیز تبحر داشت،در طول سال ها فعالیتش طراحی و ساخت بیش از 58 پروژه نمایشی و غیرنمایشی را انجام داده بود.نعمتی شریف که مجسمه سازی را نزد استاد پرویز تناولی آموخته بود،دراین هنر نیز دستی توانا داشت.این عضو پیوسته انجمن هنرمندان مجسمه ساز،مدرس دانشگاه و عضو اتحادیه بین المللی نمایشگران عروسکی(یونیما)صبح 24 مرداد پس از مبارزه طولانی با بیماری سرطان ،دنیای رنگارنگ عروسک ها را ترک کرد. **گرافیک از اعضای قدیمی انجمن طراحان گرافیک ایران و دبیر دور دوم این انجمن ˈشهریار سرمستˈ بود وی که در سال های آخر عمر استاد مرتضی ممیز،چند سالی با وی به کار طراحی مشغول بود، وی که سال ها به بیماری سرطان کبد مبتلا بود،دی ماه سال جاری به دلیل سکته قلبی درگذشت. **سفال ˈفخری گلستانˈ هنرمند سفالگر روز 16تیر در تهران در سن 87 سالگی درگذشت. وی از سن 50 سالگی به صورت خودآموخته به کار سفالگری مشغول بود و درطی این سال ها نمایشگاه های متعددی از آثارش برگزار کرده بود.وی که در دوسالانه سفالگری سال 90 تهران نیز مورد تقدیر قرار گرفته بود،درکار ترجمه آثار ادبی هم بود. فخری گلستان را جزو نخستین کسانی می دانند که در تهران، اقدام هایی را جهت سر و سامان دادن به وضعیت کودکان خیابانی انجام داد. او تا سال ها مدیر پرورشگاهی بود که به تربیت فرزندان معتادان می پرداخت. **عکاس سال های سال مخاطبان مطبوعات تصاویرˈهوشنگ زرافشانˈرا در صفحات مختلف نشریات مکتوب دیده بودند.وی برادر مرحوم ˈباقر زرافشانˈ و حاج ˈاسماعیل زرافشانˈ از پیشکسوتان عرصه عکاسی مطبوعات بود و اغلب فعالیت های عکاسی اش در سرویس عکس روزنامه کیهان بوده است. این عکاس پیشکسوت خبری مطبوعات به علت عارضه قلبی بامداد روز 28 مرداد در سن 72 سالگی درگذشت. علاوه براین عرصه عکاسی دراین سال فعالان دیگری چون ˈ محمدفواد نجف زاده خوییˈ و ˈبهمن یوسفیانˈرا نیز از دست داد. **معماری ˈکامران شاهین فرˈ که سالها در شورای عالی خانه هنرمندان ایران عضویت داشت،روز جمعه 10 آذر امسال بر اثرعارضه قلبی در بیمارستان مهراد تهران درگذشت.وی که دارای فوق لیسانس معماری بود،دبیر جامعه مهندسان معمارایران،دبیرشورای عالی خانه هنرمندان ایران وعضو هیات مدیره جامعه مهندسان مشاور ایران بود. شاهین فر که مدرک خود را از دانشگاه تهران گرفته بود علاوه بر آثار معماری در شهرهای مختلف ایران، تألیفاتی را نیز در زمینه معماری ارائه کرده بود. ˈبهروز احمدیˈ معمار ایرانی و طراح پروژه های ساختمان آرمیتاژ در خیابان بخارست تهران، موزه قرآن و نمای ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی از دیگر درگذشتگان سال 91 این عرصه بود.وی که با مجموعه فعالیت های خود در زمینه معماری، نزدیک به نیم قرن به معماری و هنر ایران خدمت کرده بود،صبح روز چهارشنبه 15 شهریور ماه، در سن 66 سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت.از دیگر آثار احمدی می توان به ساختمان هایی همچون فروشگاه کوروش، مجتمع ساختمان های اداری بم، موزه منطقه ای سیستان و بلوچستان، طراحی فرشی به مساحت هزار مترمربع در یکی از میدان های شهر تبریز اشاره کرد ˈهوشنگ صانعیˈ از دیگر هنرمندان معماری بود که سال گذشته دنیای فانی را ترک و جامعه هنری را داغدارکرد. **هنرهای سنتی ˈمهتاب نوروزیˈ را شاید تعداد کمی می شناختند،اما وی یکی از مشهورترین سوزن دوزهای بلوچستان ایران بود که بیش از 63 سال به این هنر می پرداخت. لباس هایی که در دهه 50 به وی سفارش داده شده بود،از جمله کارهای نفیس این زن هنرمند بود که همگی امروزه درمجموعه سعدآباد نگهداری می شوند.آثار دست دوز وی بارها در نمایشگاه های داخلی و خارجی به نمایش گذاشته شد و برخی از آنها در مزون های مختلف خارج از کشور در لباس های فاخر مورد استفاده قرار گرفت. نوروزی که در سال های آخر عمر به خاطر دیسک کمر امکان کار نداشت،به آلزایمر مبتلا و خانه نشین شد تا اینکه 24 تیرماه 91 در زادگاهش در روستای قاسم آباد در هفت کیلومتری بمپور در سن 78 سالگی درگذشت. درگذشتگان سال 91 عرصه تجسمی به این تعداد محدود نمی شوند و افرادی چون ˈجمشید صداقت کیشˈ و ˈنوشین دخت نفیسیˈ نیز را باید جزء این افراد دانست.آنها اگر چه به طور مستقیم به کار هنری اشتغال نداشتند، اما به خاطر پژوهش ها و تحقیقات متعدد در عرصه هنر از دیگر افراد موثر دنیای رنگ و بوم بودند که با مرگشان ضربه دیگری به جامعه هنرمندان تجسمی کشور وارد کردند. پرونده سال 91 در حالی به پایان می رسد که اگر چه نام بسیاری از هنرمندان برجسته و تاثیرگذار به جای امضا در پایین تابلوها و آثارشان ،بر روی قطعه سنگی سرد بر سر مزارشان حک شده ،اما تجربیات،هنر،آثار و اقدامات مهم این افراد برای همیشه در دفتر حافظه تاریخی فرهنگ و هنر این سرزمین به یادگار خواهد ماند. روحشان شاد و یادشان گرامی
586