وقت نیوز - محمد علی سبحان اللهی رییس هیات مدیره خانه توسعه آذربایحان در نامه ی به دکتر مسعود پزشکیان نایب رییس مجلس شورای اسلامی خواستار استفاده از جایگاه و ظرفیت های مسوولیتی وی برای رفع عقب ماندگی ها و تمهیدات ویژه جهت اراتقای جایگاه آذربایجان به منزله سر ایران شده است.
به گزارش وقت نیوز، استاندار اسبق آذربایجان شرقی در این نامه با ارائه آمار و مستندات مقایسه ی نوشته است برخلاف تصور عمومی سهم تولید استان آذربایجان شرقی در دورۀ موردبررسی همواره از سهم جمعیتی آن کمتر بوده که می توان آن را از نتیجۀ مهاجرفرستی نیروهای توسعۀ استان بیان کرد.
وی یادآور شده است آذربایجان شرقی که از استان های مهاجر فرست است روز به روز سهم تولیدی آن تقلیل می یابد بنابراین ضروری است رویکردها و سیاست های منطقه ی توسعه مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد تا از قبل آن از سرازیر شدن جمعیت به سمت مناطق مرکزی کشور کاسته شود.
سبحان اللهی در بخش دیگری از نامه خود به نایب رییس محلس تمرکزگرایی مدیریت منطقه را تهدید جدی برای ایران توصیف کرده و یاد آور شده چنانچه در اصلاح عدم توازن منطقه ای اقدام مؤثر صورت نگیرد تهدیداتِ واگرایی در کشور ممکن است جایگزین همگرایی گردد.
وی در همین ارتباط ضرورت تهیه و تصویب برنامۀ آمایش سرزمینی برای ایجاد توازن منطقه ای را مورد تاکید قرار داده و پیشنهاد کرده صندوق توسعه ملی و بانک توسعه در همه استان ها تاسیس شود.
متن نامه دکتر محمدعلی سبحان اللهی که دراختیار وقت نیوز قرار گرفت به این شرح است :
باسمه تعالیجناب آقای دکتر مسعود پزشکیاننایب رئیس محترم اول مجلس شورای اسلامیموضوع: ضرورت اصلاح مدیریت نامتوازن منطقهای در ایرانسلام علیکمپیرو گزارش هیأت مدیرۀ خانۀ توسعۀ آذربایجان در جلسهای که در حضور جنابعالی تشکیل شده بود، بدینوسیله جهت استحضار آن مقام ارجمند موارد زیر را به استحضار میرساند.1- اصل 48 قانون اساسی تأکید بر رفع تبعیض میان استان ها و مناطق کشور و بهره مندی هر منطقه فراخور نیازها و استعدادهای رشد از سرمایه و امکانات دارد. علیرغم این اصل، بررسی روند مدیریت منطقه ای در ایران بیانگر تمرکز امکانات و سرمایه در مناطق مرکزی است به طوری که روز به روز برجمعیت و درآمد این مناطق افزوده می شود و در مقابل به دلیل عدم توجه کافی، سیر مهاجرت از مناطق و استان های دور از مرکز به سمت مرکز تشدید می شود و در نتیجه، نابرابری های منطقه ای به دلیل مهاجرت نیروهای توسعه (نیروهای متخصص و ماهر و صاحبان سرمایه) بدتر می شود.2- جمعیت ایران که در سال 1379 برابر 64/2 میلیون نفربوده در سال 1392 به 76/9 میلیون نفر رسیده است. یعنی در مدت 13 سال بر تعداد جمعیت کشور حدود 19/8 درصد اضافه شده است. در این دوره، جمعیت منطقۀ آذربایجان (متشکل از چهار استان: آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان) از 8/2 میلیون نفر به 9/2 میلیون نفر افزایشیافته که معرف رشد 12/7 درصدی است. در این دوره، رشد هر چهار استان از میانگین کشوری (19/8 درصد) کمتر بوده است . کمترین رشد مربوط به استان اردبیل است که میزان آن 6/3 درصد بوده است . آذربایجانشرقی با رشد 10 درصد، زنجان با رشد 12 درصد و آذربایجان غربی با رشد 19/4 درصد در ردیفهای بعدی رشد جمعیت قرار داشتند. بنابراین میتوان گفت بهمرورزمان منطقۀ آذربایجان و هر چهار استان آن به دلیل مهاجرفرستی، سهم جمعیتی خود را ازدستدادهاند.مهاجرفرستی منطقۀ آذربایجان باعث شده تا سهم جمعیتی این منطقه که در سال 1379 برابر 12/77 درصد (آذربایجان شرقی 5/35 درصد آذربایجان غربی 4/12 درصد، اردبیل 1/86 درصد و زنجان 1/44 درصد) بوده در سال 1392 به 12/01 درصد (آذربایجان شرقی 4/19 درصد، آذربایجان غربی 4/11 درصد، اردبیل 1/65درصد و رنجان 1/35 درصد) تقلیل یابد که مبین مهاجر فرستی هر چهار استان منطقۀ آذربایجان است.3- سهم منطقۀ آذربایجان از محصول ناخالص داخلی بدون نفت در دورۀ موردبررسی از 9/87 درصد در سال 1379 به 8/78 درصد در سال 1392 پایین آمده است.
در این مدت سهم استان زنجان در حد 1/08 درصد ثابت مانده، سهم اردبیل (از 1/25 درصد به 1/30 درصد) افزایش یافته و سهم آذربایجان شرقی ( از 4/81 % به 3/82 %) و آذربایجان غربی (از 2/72 % به 2/58 %) فرو افتاده است.استان آذربایجانشرقی ازاستان های مهاجرفرست کشور است. در دورۀ 13 سالۀ 1379-1392 سهم جمعیتی این استان از جمعیت کشور از 5/35 درصد در سال 1379 با روند مستمر کاهشی به 4/91 درصد در سال 1392 تقلیل یافته است یعنی در این مدت آذربایجان شرقی 0/44 درصد از سهم جمعیتی خود را ازدستداده است.برخلاف تصور عمومی،سهم تولید استان آذربایجان شرقی در دورۀ موردبررسی همواره از سهم جمعیتی آن کمتر بوده است که می توان آن را ناشی از نتیجۀ مهاجرفرستی نیروهای توسعۀ آذربایجان شرقی دانست.
در دورۀ 13 سالۀ 1379-1392، سهم آذربایجان شرقی از تولید ناخالص داخلی ( با احتساب ارزش افزودۀ نفت) از 3/96 درصد به 3/51 درصد و از تولید ناخالص داخلی (بدون احتساب ارزشافزودۀ نفت) از 4/81 درصد به 3/82 درصد تنزل یافته است که مبین تقلیل بیشتر سهم استان از تولید ناخالص داخلی بدون احتساب ارزشافزودۀ نفت (حدود یک درصد) است درحالیکه میزان کاهش سهم از تولید ناخالص داخلی با احتساب ارزشافزودۀ نفت حدود نیم درصد بوده است. اگر محصول ناخالص داخلی سرانۀ کشور را 100 در نظر بگیریم، در سال 1379 محصول ناخالص داخلی سرانه (با لحاظ کردن ارزشافزودۀ نفت) آذربایجان شرقی حدود 73/9 درصدِ کشور بوده است که این رقم در سال 1392 به 71/5 درصد کاهش پیداکرده است که به معنی پایینتر بودن تولید ناخالص سرانۀ استان (با احتساب ارزشافزودۀ نفت) به میزان 28/5 درصد از متوسط کشوری است.
اگر تولید ناخالص سرانۀ استان آذربایجان شرقی را (بدون احتساب ارزشافزودۀ نفت) با تولید ناخالص داخلی سرانۀ کشور (بدون احتساب ارزشافزودۀ نفت) مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که تولید ناخالص داخلی استان در سال 1379 از متوسطِ کشوری 10 درصد کمتر بود درحالیکه در سال 1392 به 22/2 درصد بالغ می گردد.4 - مجموع ارقام ذکرشده بیانگر مهاجرفرستی مستمر استان آذربایجان شرقی و سهم نسبی بهمراتب کمتر این استان از تولید و تولید ناخالص داخلی سرانه و روند کاهشی آن ها دارد.5- همان طوری که مذکور افتادمنطقۀ شمال غرب (متشکل از استان های آذربایجان شرقی، آذربایجانغربی، زنجان و اردبیل) منطقه مهاجر فرست است و سهم تولید این منطقه از سهم جمعیتی آن کمتر است.6- استان آذربایجان شرقی که دارای استعدادهای فراوان توسعه است از استان های مهاجرفرست کشور بوده و به دلیل ازدست دادن نیروهای توسعه، روز به روز سهم تولیدی آن نیز تقلیل مییابد. بنابراین در راستای توجه به توسعۀ کشور و مناطق آن، لازم است سیاست های منطقه ای توسعه،موردبازنگری و اصلاح قرار گیرد که اگر تفاوت های منطقهای در ایران تقلیل یابد از توانایی نیروهای توسعه مناطق استفادۀ بهتر به عمل میآید و درنتیجۀ آن از سرازیر شدن جمعیت به سمت مناطق مرکزی ایران کاسته خواهد شد. ملاحظه می فرمایید تمرکز گرایی مدیریت منطقه ای تهدیدی است جدی برای ایران و چنانچه در اصلاح عدم توازن منطقه ای اقدام مؤثر صورت نگیرد تهدیداتِ واگرایی در کشور ممکن است جایگزین همگرایی گردد. برای ایجاد توازن منطقه ای تهیه و تصویب برنامۀ آمایش سرزمین بسیار ضروری به نظر می رسد و برای جلوگیری از تشدید تمرکزگرایی، منطقه ای کردن صندوق توسعۀ ملی و تأسیس بانک توسعه در هر استان توصیه می گردد. ضمن این که لازم است تمهیدات ویژه برای ارتقای جایگاه آذربایجان، که به منزلۀ سر ایران است، اندیشیده شود.محمدعلی سبحان اللهیرییس هیأت مدیریۀ خانۀ توسعۀ آذربایجان
586