به گزارش وقت نیوز ، خانه توسعه آذربایجان به عنوان یک تشکل مردم نهاد که برنامه های توسعه استان و مطالبات مردمی را پیگیری می کند همه ساله همزمان با سالروز تاریخ شکل گیری قیام مشروطه با هدف زنده نگهداشتن یاد و نام مبارزان این نهضت و نیز ضرورت نهادینه شدن حاکمیت قانون و عدالت در جامعه چنین آیین هایی را برگزار می کند.

در این نشست سخنرانان و پژوهشگران در باره ابعاد و نقش تاریخی نهضت مشروطه در آگاهی مردم و خلق کنشگری در جامعه سخن گفته و آثار و پیامدهای آن را در تحول خواهی ،‌آزادی خواهی و قانونگرایی مورد تاکید قرار دادند.

 استاد فیروز راد جامعه شناس و پژوهشگر از انقلاب مشروطه به عنوان تحول بزرگ در تاریخ معاصر ایران یاد کرد و حرکت به سوی حکمرانی خوب و بهبود شرایط سیاسی ،‌اجتماعی و فرهنگی از مطالبات آن بر شمرد.

وی با اشاره به نقش انجمن ها و اقشار مختلف مردم در انقلاب مشروطه بیان کرد : این انقلاب نه یک پروژه ، بلکه یک پروسه است که همچنان ادامه دارد و ما آثار آن را در پیدایش جنبش های مختلف ایران ازجمله جنبش ملی شدن صنعت نفت ،‌ انقلاب 57 ، جنبش سبز و سایر جنبش های اخیر دیده ایم .

حسن حضرتی استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران در این نشست به نقش آفرینی انجمن های ایالتی درنهضت مشروطه پرداخت و گفت : بخشی از تاریخ مشروطه خواهی ایرانیان مربوط به این انجمن هاست که هر کدام به نوعی در پیشبرد آن نقش آفرینی کردند.

استاد عباس قدیمی قیداری از دانشگاه تبریز نقش توده های مردم در قیام مشروطه را مورد اشاره قرار داد که به گفته  وی متاسفانه از جمله غایبان اصلی تاریخ نگاری بودند.

وی افزود : با جریان مشروطه میدان و فضایی فراهم شد که توده هایی از مردمان شهری به کنش گری پرداخته و  شیوه های نوینی از کنشگری را خلق کردند.

در ادامه این نشست مقصود فراستخواه استاد نام آشنای دانشگاه شهید بهشتی تهران گفت : حس عمومی در دوره مشروطه حرکت به سوی جامعه ی مطلوب و حکمرانی خوب و تقسیم قدرت در ایران بود.

او گفت : حتی مراودات اقتصادی در این دوره به تحولات فرهنگی و اجتماعی کمک کرد به گونه ای که شرکت های تعاونی و تجاری شکل گرفت و کسب و کارهای جدید به وجود آمد.

" انجمن ایالتی آذربایجان سرمشق انجمن های ایالتی و ولایتی ایران " عنوان سخنرانی استاد باقر صدری نیا در این نشست بود که وی در بررسی این موضوع گفت : جنبش مشروطه خواهی در ایران به رغم همه ناکامی های خود ، رخداد دوران سازی در تاریخ پر فراز و فرود ایران به شمار می رود که به واسطه آن برای نخستین بار مردم از رعایای فاقد اراده و اختیار به سوی ملت شدن همراه با شعور سیاسی و اجتماعی گام بر داشتند.

خانم نرگس بشیری وند محقق و جامهه شناس هم در این میزگرد به نقش زنان در نهضت مشروطه پرداخت و از این رویداد سیاسی به عنوان نخستین فرصت و امکان حضور زنان ایران در عرصه اجتماعی و زمینه ساز تغیر وضعیت اسفبار آنان یاد کرد.

در پایان این نشست علمی اساتید شرکت کننده به پرسش ها و سووالات حاضران پاسخ دادند.

قیام و محاصره مشروطه‌طلبان تبریز، مجموعه رویارویی‌های مشروطه‌خواهان و طرفداران محمدعلی شاه در تبریز و ایالت آذربایجان پس از شروع دوران استبداد صغیر و به توپ بستن مجلس است که به‌طور غیرمستقیم، به فتح تهران و خلع محمدعلی شاه انجامید. در حالی که با به توپ بستن مجلس در ۲ تیر ۱۲۸۷، مشروطه‌خواهان در تهران و بسیاری از شهرهای دیگر کشور، طی مدت کوتاهی شکست خوردند و دستگیر یا متواری شدند، اما در تبریز مقاومت مجاهدان مشروطه، باعث عقب‌نشینی نیروهای سلطنتی شد و مشروطه‌خواهان در دیگر نقاط کشور، انگیزه و امید بیشتری پیدا کردند. مقاومت مردم تبریز، یازده ماه (از ۲ تیر ۱۲۸۷ تا ۹ اردیبهشت ۱۲۸۸) طول کشید و عاقبت با دخالت قوای روس و متواری شدن رهبران مشروطه پایان یافت. این قیام، یکی از رویدادهای مهم و تأثیرگذار در جنبش مشروطه ایران به‌شمار می‌آید.

مشروطه‌خواهان تبریزی که در قالب انجمن ایالتی آذربایجان و مرکز غیبی متشکل بودند، به‌واسطه ارتباط با گروه‌های سوسیال دموکرات در منطقه قفقاز، به ضرورت مسلح شدن و تعلیم نظامی مشروطه‌خواهان واقف شده و قبل از شروع درگیری‌ها تدارک رویارویی را دیده بودند. اگرچه در روزهای نخست، قوای حکومتی توانستند بخش عمده‌ای از شهر را تصرف کنند، اما مقاومت گروهی از مجاهدان به رهبری ستارخان در محله امیرخیز تبریز، باعث پیوستگی نیروی مقاومت و نهایتاً شکست نیروهای دولتی به رهبری چلبیانلو شد. این در حالی بود که مخالفان مشروطه در تبریز با تشکیل گروهی به نام انجمن اسلامیه، سعی داشتند گروه‌های مشروطه‌خواه را نزد مردم، ضد دین جلوه دهند. بدین ترتیب، مجاهدان مشروطه توانستند در مهر ۱۲۸۷ تمام تبریز را به تصرف خود درآورند و اداره شهر را در دست بگیرند. محمدعلی شاه قوای مسلحی به فرماندهی عین‌الدوله به تبریز فرستاد که موفق شدند تبریز را محاصره کنند. عین‌الدوله با این کار مانع رسیدن آذوقه و مایحتاج به مردم شهر شد، از این رو قحطی و گرسنگی به مردم و رزمندگان مشروطه‌خواه فشار زیادی وارد کرد. روسیه به بهانه حفاظت از جان اتباع خود در تبریز، وارد خاک ایران و با اجازه مشروطه‌خواهان وارد شهر شد. روس‌ها اگرچه در بدو ورود به مشروطه‌خواهان روی خوش نشان دادند، اما به مرور آنها را تحت فشار و تعقیب قرار دادند و نشان دادند که قصد خروج از تبریز را ندارند. در نتیجه، نیروهای متشکل مشروطه‌خواه در تبریز پراکنده یا متواری شدند و از مشارکت در فتح تهران بازماندند.

این رویداد تاریخی، به شکل‌های مختلفی بازتاب پیدا کرد و در آثار هنری هم انعکاس یافت. در سال ۱۳۵۱، علی حاتمی یک فیلم سینمایی با عنوان ستارخان ساخت. برای تجلیل از رهبران نظامی و سیاسی تبریز، مجسمه نیم‌تنه آنان در موزه مشروطه تبریز به نمایش درآمده‌است.

586

از: نوروز قاسمی